Αθλητική Ψυχολογία-Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του νικητή

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΣΤΙΒΟΥ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΟΑΚΑ

Η Αθλητική Ψυχολογία είναι ένα κομμάτι της Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας, η οποία περιέχει την εφαρμογή των αρχών και των ευρημάτων της Ψυχολογίας στο αθλητικό πλαίσιο. Ψυχολογία είναι η επιστήμη που βοηθά τον άνθρωπο να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και τις ικανότητές του. Αποδέχεται την διαφορετικότητα των ανθρώπων και δεν επεμβαίνει με σκοπό να αλλάξει τον χαρακτήρα τους, αλλά να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τα θέματα που προκύπτουν.

Για την επιστήμη της Ψυχολογίας υπάρχουν σε κάθε άνθρωπο προτερήματα και στοιχεία προς βελτίωση. Η Αθλητική Ψυχολογία αναφέρεται στη μελέτη των ψυχολογικών και πνευματικών εκείνων παραγόντων που επιδρούν ή δέχονται την επίδραση της συμμετοχής στον αθλητισμό, την άσκηση και τη γενικότερη φυσική δραστηριότητα. Μελετά και αναζητά τα στοιχεία τα οποία έχουν ιδιαίτερη σημασία για την απόδοση των αθλητών και τους βοηθά να τα καλλιεργήσουν και να τα αναπτύξουν. Σε μια πρώτη προσπάθεια επαφής με το αντικείμενο της Αθλητικής Ψυχολογίας παρουσιάζονται τα στοιχεία που είναι σημαντικά για την εμπλοκή, παραμονή και εξέλιξη του ατόμου στο περιβάλλον του αθλητισμού.

Δέσμευση: Θεωρείται το σημαντικότερο ίσως στοιχείο για την εμπλοκή και εξέλιξη του αθλητή, καθώς αναφέρεται στη θέληση και τη δυνατότητά του να παραμένει στον αθλητισμό ακόμη και υπό αντίξοες συνθήκες. Είναι το στοιχείο που βοηθά τον αθλητή να πηγαίνει και να ολοκληρώνει την καθημερινή προπόνηση, να μην παρατά τον αγώνα, να δέχεται τις συμβουλές του προπονητή, να διαχειρίζεται τον πόνο και την κούραση. Εκφράζει επιμονή και υπομονή, συνδέεται με εσωτερικά κίνητρα και είναι απαραίτητο εφόδιο για ερασιτεχνικό και υψηλού επιπέδου αθλητισμό. Είναι σχεδόν αδύνατο να εξελιχθεί ένας αθλητής χωρίς δέσμευση στο άθλημά του. Υψηλή δέσμευση επιτυγχάνεται με την ύπαρξη κινήτρων, τα οποία ικανοποιούν την συναισθηματική κυρίως πλευρά του ατόμου.
·

Θετική και αισιόδοξη στάση: Ο αθλητισμός είναι επίπονη διαδικασία και η επίτευξη των στόχων είναι αρκετά δύσκολη. Ο αθλητής μέσω της θετικής στάσης, της βίωσης θετικών συναισθημάτων γι’ αυτό που ασχολείται, εξασφαλίζει την απαραίτητη σωματική και ψυχολογική ενέργεια. Το θετικό συναίσθημα δίνει στο άτομο ζωντάνια και διάθεση, εκλύοντας τεράστια ποσότητα ενέργειας προς χρήση. Η προπόνηση και ο αγώνας απαιτούν ενέργεια και πέραν των φυσιολογικών στοιχείων (προπόνηση και διατροφή), ο ψυχολογικός παράγοντας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, ώστε να εξασφαλίσουμε το απαιτούμενο ποσοστό ενέργειας. Η ευχάριστη προπόνηση, το θετικό κλίμα και η αποδοχή από τον προπονητή είναι σημαντικά στοιχεία για να επιτευχθεί η θετική στάση των μικρών αθλητών στο ξεκίνημά τους, ενώ οι υψηλού επιπέδου αθλητές είναι απαραίτητο να αναζητούν στοιχεία που τους ευχαριστούν στην καθημερινότητά τους στον αθλητισμό.

Στόχοι: Αποτελούν την αρχή και το τέλος της κάθε δραστηριότητας. Είναι το κίνητρο του αθλητή για την προσπάθεια και την καθημερινή προπόνηση. Ο αθλητής βάζει στόχους καθημερινούς, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους. Θέτει, σε συνεργασία με τον εκάστοτε προπονητή του, το στόχο τον οποίο θέλει να επιτύχει και «καταστρώνει» ένα πλάνο δουλειάς με σκοπό την επίτευξή του. Το σημαντικό στοιχείο στον καθορισμό των στόχων δεν είναι το «τι θέλω να κάνω» αλλά το «πώς θα το κάνω». Στόχοι τίθενται τόσο από αρχάριους (σε συνεργασία με τον προπονητή) όσο και από υψηλού επιπέδου αθλητές (με μικρότερη συμμετοχή του προπονητή).

Αυτοπεποίθηση: Αναφέρεται στην πίστη που έχει το άτομο για το ότι μπορεί να επιτύχει στο άθλημά του. Περιλαμβάνει την θετική εικόνα για τον εαυτό του στον αθλητισμό και έχει ως βάση την προπόνηση. Η εκμάθηση δεξιοτήτων, η καλή φυσική κατάσταση, η βελτίωση γενικότερα, προσδίδουν στο άτομο αυτοπεποίθηση. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η δουλειά του προπονητή για τους μικρούς σε ηλικία αθλητές, στους οποίους η επίτευξη μικρών και εύκολων στόχων θα συντελέσει στην παραμονή και εξέλιξή τους στον αθλητισμό. Για τους υψηλού επιπέδου αθλητές, η προπόνηση και η επιτυχία εξασφαλίζουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.

Αντιμετώπιση του άγχους: Το άγχος περιγράφεται ως ο φόβος του ατόμου, η απειλή που αισθάνεται για κάτι ακαθόριστο, το οποίο σχετίζεται με τον επερχόμενο αγώνα ή προπόνηση. Αποτελεί τον βασικό «εχθρό» των αθλητών και προσβάλλει την αυτοπεποίθησή τους. Η επιμονή στη δουλειά και την βελτίωση είναι τα ισχυρότερα «αντιβιοτικά» για την καταπολέμηση του άγχους. Η στροφή της προσοχής στον εαυτό μας και στα στοιχεία που τον αφορούν με  την παράλληλη μη ενασχόληση με τους αντιπάλους, αποτρέπει το άτομο από σκέψεις άγχους. Το άγχος είναι στοιχείο το οποίο εμείς επιλέγουμε να καλλιεργήσουμε, καθώς οι σκέψεις που το προκαλούν είναι δική μας επιλογή. Ο έντονος ανταγωνισμός σε αθλητές μικρής ηλικίας καλλιεργεί έντονο άγχος και το αίσθημα της αντιπαλότητας και της σύγκρισης, στοιχεία τα οποία είναι πιθανό να συνοδεύουν τον αθλητή σε όλη του την καριέρα.

 Συγκέντρωση: Υποστηρίζεται ότι αποτελεί το πιο σημαντικό στοιχείο σε προπονητική και αγωνιστική διαδικασία, έχοντας ο αθλητής ολοκληρώσει σωστά την προετοιμασία του. Μόνο με υψηλό επίπεδο συγκέντρωσης ο αθλητής μπορεί να «βγάλει» ό,τι έχει δουλέψει στην προετοιμασία του. Σε αγώνες στους οποίους όλα κρίνονται σε ένα δευτερόλεπτο, ο αθλητής μαθαίνει να είναι «εκεί» κάθε δευτερόλεπτο. Η συγκέντρωση δεν αναφέρεται στο τι σκέφτεσαι, αλλά στο πότε το σκέφτεσαι, γιατί το σκέφτεσαι και πώς το σκέφτεσαι. Είναι η δυνατότητα να συγκεντρώνεις την προσοχή σου για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα σε αυτό με το οποίο ασχολείσαι. Η συγκέντρωση είναι αναμενόμενα χαμηλή σε παιδιά μικρής ηλικίας, ενώ σε υψηλού επιπέδου αθλητές διαχωρίζει την νίκη από την ήττα. Είναι χαρακτηριστικό ότι  ο Αθλητικός Ψυχολόγος αναπτύσσει προγράμματα με στόχο την βελτίωση της συγκέντρωσης του αθλητή για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής απόδοσής του.

Ζαρώτης Γιάννης

Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος

www.sportpsychologist.gr